خطبه شانزدهم:به هنگام بیعت در مدینه

اعلام سیاستهاى حکومتى آنچه مى گویم به عهده مى گیرم، و خود به آن پاى بندم، کسى که عبرتها براى او آشکار شود، و از عذاب آن پند گیرد، تقوى و خویشتن دارى او را از سقوط در شبهات نگه مى دارد، آگاه باشید، تیره روزیها و آزمایشها، همانند زمان بعثت پیامبر (ص) بار دیگر به شما روى آورد. سوگند به خدایى که پیامبر (ص) را به حق مبعوث کرد، سخت آزمایش مى شوید، چون دانه اى که در غربال ریزند، یا غذایى که در دیگ گذارند، به هم خواهید ریخت، زیر و رو خواهید شد، تا آنکه پایین به بالا، و بالا به پایین رود، آنان که سابقه اى در اسلام داشتند، و تاکنون منزوى بودند، بر سر کار مى آیند، و آنها که به ناحق، پیشى گرفتند، عقب زده خواهند شد فضائل اخلاقى امام (ع) به خدا سوگند، کلمه اى از حق را نپوشاندم، هیچگاه دروغى نگفته ام، از روز نخست،به این مقام خلافت، و چنین روزى خبر داده شدم، آگاه باشید همانا گناهان چون مرکبهاى بدرفتارند، که سواران خود (گناهکاران) را عنان رهاشده در آتش دوزخ مى اندازند، اما تقوى، چونان مرکبهاى فرمانبردارى هستند که سواران خود را، عنان بر دست، وارد بهشت جاویدان مى کنند. حق و باطل همیشه در پیکارند، و براى هر کدام طرفدارانى است، اگر باطل پیروز شود، جاى شگفتى نیست، از دیرباز چنین بود، و اگر طرفداران حق اندکند، چه بسا روزى فراوان گردند، و پیروز شوند، اما کمتر اتفاق مى افتد که چیز رفته باز گردد. (کلمات امام (ع) پیرامون حق و باطل، از سخنان نیکویى است که کلام کسى از سخن سرایان به آن نخواهد رسید، و بیش از آنچه که ما در شگفت شویم، شگفتى، برابر آن فرومانده است، در این کلمات امام (ع) ریزه کاریهایى از فصاحت است که نه زبان قدرت شرح آن را دارد، و نه انسانى مى تواند از دره هاى عمیق آن بگذرد، این اعتراف مرا کسانى که در فصاحت پیشگامند و با سابقه، درک مى کنند.

سرگردانى مردم، و ضرورت تقوا آن کس که بهشت و دوزخ را پیش روى خود دارد، در تلاش است برخى از مردم به سرعت به سوى حق پیش مى روند، که اهل نجاتند، و بعضى به کندى مى روند و امیدوارند، و دیگرى کوتاهى مى کند و در آتش جهنم گرفتار است، چپ و راست گمراهى، و راه میانه، جاده مستقیم الهى است که قرآن و آثار نبوت، آن را سفارش مى کند، و گذرگاه سنت پیامبر (ص) است، و سرانجام بازگشت همه بدان سو است. ادعاکننده باطل نابود شد، و دروغگو زیان کرد، هر کس با حق درافتاد هلاک گردید، نادانى انسان همین بس که قدر خویش نشناسد. آنچه بر اساس تقوى پایه گذارى شود، نابود نگردد، کشتزارى که با تقوى آبیارى شود، تشنگى ندارد. مردم! به خانه هاى خود روى آورید، مسائل میان خود را اصلاح کنید، توبه و بازگشت پس از زشتیها میسر است، جز پروردگار خود، دیگرى را ستایش نکنید، و جز خویشتن خویش دیگرى را سرزنش ننمایید.