خطبه سی و چهارم:پیکار با مردم شام
نکوهش از سستى و نافرمانى کوفیان نفرین بر شما کوفیان! که از فراوانى سرزنش شما خسته شدم، آیا بجاى زندگى جاویدان قیامت به زندگى زودگذر دنیا رضایت دادید؟ و بجاى عزت و سربلندى، بدبختى و ذلت را انتخاب کردید؟ شما را به جهاد با دشمنتان دعوت مى کنم، چشمتان از ترس در کاسه مى گردد، گویا ترس از مرگ عقل شما را ربوده و چون انسانهاى مست از خود بیگانه شده، حیران و سرگردانید، گویا عقلهاى خود را از دست داده و درک نمى کنید، من دیگر هیچگاه به شما اطمینان ندارم، و شما را پشتوانه خود نمى پندارم، شما یاران شرافتمندى نیستید که کسى به سوى شما دست دراز کند. به شتران بى ساربان مى مانید که هرگاه از یک طرف جمع آورى گردید، از سوى دیگر پراکنده مى شوید. علل عقب ماندگى مردم کوفه به خدا سوگند! شما بد وسیله اى براى افروختن آتش جنگ هستید شما را فریب مى دهند اما فریب دادن نمى دانید، سرزمین شما را پیاپى مى گیرند و شما پروا ندارید، چشم دشمن براى حمله شما خواب ندارد ولى شما در غفلت بسر مى برید، به خدا سوگند! شکست براى کسانى است که دست از یارى یکدیگر مى کشند، سوگند به خدا! اگر جنگ سخت درگیر شود و حرارت و سوزش مرگ شما را در بر گیرد، از اطراف فرزند ابوطالب، همانند جدا شدن سر از تن، جدا و پراکنده مى شوید. به خدا سوگند! کسى که دشمن را بر جان خویش مسلط گرداند که گوشتش را بخورد، و استخوانش را بشکند، و پوستش را جدا سازد، عجز و ناتوانى او بسیار بزرگ و قلب او بسیار کوچک و ناتوان است. تو اگر مى خواهى اینگونه باش، اما من، به خدا سوگند از پاى ننشینم و قبل از آنکه دشمن فرصت یابد با شمشیر آب دیده چنان ضربه اى بر پیکر او وارد سازم که ریزه هاى استخوان سرش را بپراکند، و بازوها و قدمهایش جدا گردد و از آن پس خدا هر چه خواهد انجام دهد.
حقوق متقابل مردم و رهبرى اى مردم، مرا بر شما و شما را بر من حقى واجب شده است، حق شما بر من، آنکه از خیرخواهى شما دریغ نورزم و بیت المال را میان شما عادلانه تقسیم کنم، و شما را آموزش دهم تا بى سواد و نادان نباشید، و شما را تربیت کنم تا راه و رسم زندگى را بدانید، و اما حق من بر شما این است که با من وفادار باشید، و در آشکار و نهان خیرخواهى کنید، هرگاه شما را فرا خواندم اجابت نمایید و فرمان دادم اطاعت کنید.
